Tuesday, July 10, 2012

SCHOOL OF ECONOMIC THOUGHT

Introduction
The word "economics" is derived from oikonomikos, which means skilled in household management. Although the word is very old, the discipline of economics as we understand it today is a relatively recent development. Modern economic thought emerged in the 17th and 18th centuries as the western world began its transformation from an agrarian to an industrial society.

Despite the enormous differences between then and now, the economic problems with which society struggles remain the same:

  • How do we decide what to produce with our limited resources?
  • How do we ensure stable prices and full employment of our resources?
  • How do we provide a rising standard of living both for ourselves and for future generations?

Progress in economic thought toward answers to these questions tends to take discrete steps rather than to evolve smoothly over time. A new school of ideas suddenly emerges as changes in the economy yield fresh insights and make existing doctrines obsolete. The new school eventually becomes the consensus view, to be pushed aside by the next wave of new ideas.

This process continues today and its motivating force remains the same as that three centuries ago: to understand the economy so that we may use it wisely to achieve society's goals.

Mercantilists

Mercantilism was the economic philosophy adopted by merchants and statesmen during the 16th and 17th centuries. Mercantilists believed that a nation's wealth came primarily from the accumulation of gold and silver. Nations without mines could obtain gold and silver only by selling more goods than they bought from abroad. Accordingly, the leaders of those nations intervened extensively in the market, imposing tariffs on foreign goods to restrict import trade, and granting subsidies to improve export prospects for domestic goods. Mercantilism represented the elevation of commercial interests to the level of national policy.

Physiocrats

Physiocrats, a group of 18th century French philosophers, developed the idea of the economy as a circular flow of income and output. They opposed the Mercantilist policy of promoting trade at the expense of agriculture because they believed that agriculture was the sole source of wealth in an economy. As a reaction against the Mercantilists' copious trade regulations, the Physiocrats advocated a policy of laissez-faire, which called for minimal government interference in the economy.

Classical School

The Classical School of economic theory began with the publication in 1776 of Adam Smith's monumental work, The Wealth of Nations.

The book identified land, labor, and capital as the three factors of production and the major contributors to a nation's wealth. In Smith's view, the ideal economy is a self-regulating market system that automatically satisfies the economic needs of the populace.

He described the market mechanism as an "invisible hand" that leads all individuals, in pursuit of their own self-interests, to produce the greatest benefit for society as a whole. Smith incorporated some of the Physiocrats' ideas, including laissez-faire, into his own economic theories, but rejected the idea that only agriculture was productive.

While Adam Smith emphasized the production of income, David Ricardo focused on the distribution of income among landowners, workers, and capitalists. Ricardo saw a conflict between landowners on the one hand and labor and capital on the other. He posited that the growth of population and capital, pressing against a fixed supply of land, pushes up rents and holds down wages and profits.

Thomas Robert Malthus used the idea of diminishing returns to explain low living standards. Population, he argued, tended to increase geometrically, outstripping the production of food, which increased arithmetically. The force of a rapidly growing population against a limited amount of land meant diminishing returns to labor. The result, he claimed, was chronically low wages, which prevented the standard of living for most of the population from rising above the subsistence level.

Malthus also questioned the automatic tendency of a market economy to produce full employment. He blamed unemployment upon the economy's tendency to limit its spending by saving too much, a theme that lay forgotten until John Maynard Keynes revived it in the 1930s.

Coming at the end of the Classical tradition, John Stuart Mill parted company with the earlier classical economists on the inevitability of the distribution of income produced by the market system. Mill pointed to a distinct difference between the market's two roles: allocation of resources and distribution of income. The market might be efficient in allocating resources but not in distributing income, he wrote, making it necessary for society to intervene.

Marginalist School

Classical economists theorized that prices are determined by the costs of production. Marginalist economists emphasized that prices also depend upon the level of demand, which in turn depends upon the amount of consumer satisfaction provided by individual goods and services.

Marginalists provided modern macroeconomics with the basic analytic tools of demand and supply, consumer utility, and a mathematical framework for using those tools. Marginalists also showed that in a free market economy, the factors of production -- land, labor, and capital -- receive returns equal to their contributions to production. This principle was sometimes used to justify the existing distribution of income: that people earned exactly what they or their property contributed to production.

Marxist School

The Marxist School challenged the foundations of Classical theory. Writing during the mid-19th century, Karl Marx saw capitalism as an evolutionary phase in economic development. He believed that capitalism would ultimately destroy itself and be succeeded by a world without private property.

An advocate of a labor theory of value, Marx believed that all production belongs to labor because workers produce all value within society. He believed that the market system allows capitalists, the owners of machinery and factories, to exploit workers by denying them a fair share of what they produce. Marx predicted that capitalism would produce growing misery for workers as competition for profit led capitalists to adopt labor-saving machinery, creating a "reserve army of the unemployed" who would eventually rise up and seize the means of production.

Institutionalist School

Institutionalist economists regard individual economic behavior as part of a larger social pattern influenced by current ways of living and modes of thought. They rejected the narrow Classical view that people are primarily motivated by economic self-interest. Opposing the laissez-faire attitude towards government's role in the economy, the Institutionalists called for government controls and social reform to bring about a more equal distribution of income.

Keynesian School

Reacting to the severity of the worldwide depression, John Maynard Keynes in 1936 broke from the Classical tradition with the publication of the General Theory of Employment, Interest, and Money. The Classical view assumed that in a recession, wages and prices would decline to restore full employment. Keynes held that the opposite was true. Falling prices and wages, by depressing people's incomes, would prevent a revival of spending. He insisted that direct government intervention was necessary to increase total spending.

Keynes' arguments proved the modern rationale for the use of government spending and taxing to stabilize the economy. Government would spend and decrease taxes when private spending was insufficient and threatened a recession; it would reduce spending and increase taxes when private spending was too great and threatened inflation. His analytic framework, focusing on the factors that determine total spending, remains the core of modern macroeconomic analysis.

Summary

Economic theories are constantly changing. Keynesian theory, with its emphasis on activist government policies to promote high employment, dominated economic policymaking in the early post-war period. But, starting in the late 1960s, troubling inflation and lagging productivity prodded economists to look for new solutions. From this search, new theories emerged:

Monetarism updates the Quantity Theory, the basis for macroeconomic analysis before Keynes. It reemphasizes the critical role of monetary growth in determining inflation.

Rational Expectations Theory provides a contemporary rationale for the pre-Keynesian tradition of limited government involvement in the economy. It argues that the market's ability to anticipate government policy actions limits their effectiveness.

Supply-side Economics recalls the Classical School's concern with economic growth as a fundamental prerequisite for improving society's material well-being. It emphasizes the need for incentives to save and invest if the nation's economy is to grow.

These theories and others will be debated and tested. Some will be accepted, some modified, and others rejected as we search to answer these basic economic questions: How do we decide what to produce with our limited resources? How do we ensure stable prices and full employment of resources? How do we provide a rising standard of living both for now and the future?


MGA KILALANG EKONOMISTA

Learning Strand
Naipapamalas ng mga mag-aaral ang kaalaman sa mga dakilang ekonomista sa pamamagitan ng:

  1. Pag-isa-isa sa mga dakilang ekonomista sa kasaysayan at ang kanilang kontribusyon;
  2. Pagsusuri sa kalakasan at kahinaan ng kanilang mga pag-aaral bilang bahagi ng iskolaring pag-aaral.
  3. Paggawa ng matrix ng mga kilalang ekonomista at ang kanilang mga nagging kontribusyon sa lipunan
Big Ideas:

  1. Ang kilalang ekonomista ay sina Francios Quensnay, Adam Smith, David Ricardo, Thomas Malthus, John Stuart Mill, Karl Marx, Leon Walras, Alfred Marshall, Thorstein Veblen, John Maynard Keynes, Irving Fisher
  2. Ang kanilang mga ideya ay umusbong dahil sa mga nauunang mga pag-aaral na naging dahilan ng pagkabuo ng bagong ideya.

Content Exposition

Adam Smith
Adam Smith

Masasabi na nagsimula ang sistematiko at siyentipikong pag-aaral ng ekonomiks noong huling bahagi ng ika-18 siglo. Isa sa pinakakilalang aklat na nakilala noong 1776 ang aklat na ‘An Inquiry to the Causes and Nature of Wealth of Nation’ ni Adam Smith.

     Si Adam Smith (1723-1790) ay isang pilosopo at propesor ng Ekonomiks mula sa Scotland. Itinuturing si Smith na "Ama ng Klasikong Ekonomiks" dahil sa kaniyang pangunguna na ipaliwanag ang mga prinsipyo ng ekonomiya at ang daan tungkol sa pag-unlad ng isang bansa.

             Layunin ni Adam Smith na malaman ang sanhi ng pagyaman at paghihirap ng mga bansa. Ayon sa kanya maaaring yumaman ang isang bansa kung; (1) makapaglalaan ito ng sapat na puhunan; (2) tumataas ang produktibidad ng paggawa.

           Naunawaan niya na ang pagtaas ng produksiyon sa pamamagitan ng espesyalisasyon o paghahati ng gawain ay magdudulot ng pagtaas ng produksiyon ng isang ekonomiya.

           Iminungkahi ni Smith na di-dapat makialam ang pamahalaan sa pakikipagkalakalan at hayaan ang mga tao na magpasiya kung ano ang tunay na makakabuti sa kanila at sa buong bansa. Ito ang konsepto ng free enterprise.

           Ipinaliwanag pa ni Smith na ang pagkakaroon ng kompetisyon sa pamilihan sa pagitan ng mga negosyante at mamimili ay makakabuti sa pangkabuong kalagayan ng pamumuhay ng mga tao.

           Ayon kay Smith, maaaring makialam ang pamahalaan upang ayusin lamang ang mga sistema ng pakikipagkalakalan at alisin ang anumang hadlang sa malayang kompetisyon sa pagitan ng mga mga tao sa pamilihan.

Nagpahayag ng doktrinang Laissez Faire o Let Alone Policy

David Ricardo

Isa sa nagbigay-buhay sa pag-aaral ng ekonomiks ukol sa paggamit ng modelo na binubuo ng magkakaugnay na mga konsepto at argumento na nagnanais na maipaliwanag ang ilang obserbasyon ukol sa ekonomiks ay si David Ricardo (1772-1823).
David Ricardo
            Si Ricardo ay isang negosyanteng Ingles na yumaman sa stock market. Ayon kay David Ricardo, naniniwala siyang darating ang panahon na hihina ang pag-unlad ng mga kapitalista. Hihina ang produksiyon ng paggawa dahil kakaunti ang lupa at likas na yaman. Lumalaki ang populasyon kasabay ng paglaki rin ng mga pangunahing pangangailangan ng tao lalo na sa pagkain. Ang mga lupang dating hindi nagagamit ay pakikinabangan na ng tao upang matugunan ang kaniyang mga pangangailangan. Kung patuloy na gagamitin ang lupa, lalong bababa ang pakinabang na nakukuha dito hanggang sa tuluyang humina ang produksyon nito.

               Ayon kay Ricardo, ito ang "Batas ng Lumiliit na Dagdag na Pakinabang (Law of Diminishing Return." Magkakaroon ng pagtaas ng upa sa lupa, pagbaba ng tubo ng kapital, at pagtigil ng pamumuhunan na magdudulot ng suliraning pang-ekonomiya.

           Si Ricardo rin ang nagpaliwanag ukol sa batayan sa pakikipagkalakalan ng mga bansa, ang kaisipan tungkol sa comparative advantage kung saan ang isang bansa ay gagawa lamang ng mga produkto na higit na mababa ang gastos at ang ibang produkto na mataas ang gastos sa paggawa ay angkatin na lamang.( tumutukoy sa kakayahan ng isang tao o ng isang bansa upang makabuo ng isang partikular na produkto o serbisyo sa imas mababang halaga kaysa sa ibang bansa.)

Halimbawa: if, using machinery, a worker in one country can produce both shoes and shirts at 6 per hour, and a worker in a country with less machinery can produce either 2 shoes or 4 shirts in an hour, each country can gain from trade because their internal trade-offs between shoes and shirts are different. The less-efficient country has a comparative advantage in shirts, so it finds it more efficient to produce shirts and trade them to the more-efficient country for shoes. Without trade, its opportunity cost per shoe was 2 shirts; by trading, its cost per shoe can reduce to as low as 1 shirt depending on how much trade occurs (since the more-efficient country has a 1:1 trade-off). The more-efficient country has a comparative advantage in shoes, so it can gain in efficiency by moving some workers from shirt-production to shoe-production and trading some shoes for shirts. Without trade, its cost to make a shirt was 1 shoe; by trading, its cost per shirt can go as low as 1/2 shoe depending on how much trade occurs.

Thomas Robert Malthus
Si Thomas Malthus (1766-1834) isang Ingles na unang tumawag-pansin sa mas mabilis na paglaki ng populasyon kaysa sa paglago ng mga pinagkukunang-yaman at ng produksiyon.
Thomas Malthus
              Ayon kay Malthus, kung patuloy ang pagdami ng tao samantalang ang lupa na kaniyang pinagkukunan ng pagkain ay hindi naman nadaragdagan darating ang panahon na hindi na ito makakasapat sa kanilang mga pangangailangan.

           Ayon sa kaniya kailangan ng agarang pagpaplano ng pamilya at pagpapaliban ng tao na mag-asawa. Katulad ni Ricardo, malaki ang nagawang kontribusyon ni Malthus upang maunawaan ang mga kadahilanan ng pagbabago ng presyo ng produkto sa pamilihan, sahod ng mga manggagawa, at ang upa sa lupa.

           Ayon sa Malthusian Theory of Population, ang populasyon ay nagdaragdag sa isang geometric ratio, habang ang pagtaas sa suplay ng pagkain sa isang arithmetic ration.

          Ang kawalan ng pagkakaisa ay humantong sa laganap na kahirapan at gutom, na kung saan ay maitatama lamang sa pamamagitan ng mga natural na pamamaraan tulad ng sakit, mataas na dami ng sanggol na namamatay, gutom, digmaan. Ang kanyang pangunahing kontribusyon ay sa sektor ng agrikultura.

          Ayon sa teorya na ito, may dalawang hakbang upang makontrol ang populasyon: preventative at positive check. Ang preventative na paraan ay kontrol sa panganganak, at gumagamit ng iba't-ibang mga paraan upang kontrolin ang kapanganakan; at positive check tulad ng natural calamities, digmaan, atbp.

Karl Marx

                Nakilala si Karl Marx (1818-83) sa kaniyang aklat na Das Kapital.

            Si Marx ay isang manunulat at rebolusyonaryong Aleman.
Karl Marx

           Ayon kay Marx, ang teknolohiya ang magiging lahilan ng pagsulong ng isang bansa sa ilalim ng kapitalismo at ang kakayahan nitongkumikha ng yaman ngunit iilan lamang ang maaaring makinabang dahil patuloy na maghihirap ang tao lalo na ing mga manggagawa.

          Ayon kay Marx, hindi babagsak asng kapitalismo ng dahil sa pagbaba ng produksiyon at sakulangan ng mga teknolohiya na siyang paliwariag ng mga naunang ekonomista kundi ang lubhang kailangan ay ang pagbabago sa kaugnayan ng mga tao sa isa't-isa.

         Naniniwala na dapat bigyang-pansin ang suliranin kung paano ipamamahagi ang nagawang produkto sa pag-unlad ng ekonomiya.

           Sa ilalim ng kapitalismo ay ang pagkakakani-kaniya ng bawat tao ang pangunahing sanhing kahinaan nito. Ayon sa kaniya, maaari lamang itong mabago sa pamamagitan ng pagpapalit ng sistema patungong sosyalismo at sa huli komunismo kung saan lahat ng mga tao ay pantay-pantay at magkakaroon ng lipunang walang uri o classless society.

         Dagdag pa niya na nararapat lamang na kumpiskahin ang mga pribadong pag-aari ng gamit sa produksyon at gawin itong pag-aari ng buong lipunan at alisin ang sistemang pasahod. Ang konseptong nabuo ni Marx ukol sa tao at produksyon ay hindi nagtagumpay sa mga maunlad na bansa. Ilan sa mga sosyalistang bansa na sumunod sa kaisipan ni Karl Marx ay ang mga bansang China, Russia at ibang maliliit na bansa sa Gitna at Silangang Europa.

          Noong dekada 90, nagsipagbagsak ang ekonomiya ng mga bansang sosyalista at nahirapan makabangon pa ang mga ito. Nagkaroon ng suliranin kung paano matutugunan ang pangangailangan ng mga tao at pagtugon sa suliraning kung paano mapapaangat ng pamahalaan ang estado ng ekonomiya ng mga nabanggit na sosyalistang bansa.

           Malaki din naman ang naitulong ng mga doktrina ni Marx sa pagbuo ng mga samahang pang-manggagawa.

Alfred Marshall at Leon Walras
           Sina Alfred Marshall (Principles of Economics, 1890) at Leon Walras (Elements of Political Economy, 1894) ay maituturing na mga ekonomistang neoklasiko sapagka't sumunod sila sa mga teoryang sinimulan ng mga klasikong ekonomista tulad nina Ricardo at Smith.

          Naniniwala ang mga neoklasiko sa malayang pamilihan at ganap na kompetisyon upang bigyang kasagutan ang pangangailangan ng lipunan. Kung magkakaroon lamang ng kondisyong nabanggit, makakamit ng lipunan ang pinakamaayos nakalagayan pang-ekonomiya.

           Ipinaliwanag din ng mga neoklasikong ekonomista na kailangan ang aktibong pakikilahok ng pamahalaa upang bigyang solusyon ang mga suliraning pang-ekonomiya ng bansa.

            Noong 1874 at 1877 inilabas ni Leon Walras ang aklat na “Elements of Pure Economics”, akda na nagging dahilan upang kilalaning “father of the general equilibrium theory”.
Leon Walras
          Ang general equilibrium theory inihaharap upang ipaliwanag ang pag-uugali ng supply, demand, at mga presyo sa isang buong ekonomiya sa ilan o maraming  merkado.

         Si Alfred Marshall ay pinakamahusay na akda ng, Principles of Economics (1890), ipinakilala sa akdang ito ang mga kaisipan ng, kabilang elasticity of demand, surplus ng mga mamimili,, at representative firm o ang mga kinatawan ng kompanya. Ang kanyang akda “on the theory of value iminungkahi niya na ang oras bilang isang kadahilanan sa pagtatasa sa cost-production principle.
Alfred Marshall

John Maynard Keynes
          Si John Maynard Keynes ay itinuturing na "Makabagong Ama ng Makroekonomiks." Nakilala siya sa aklat na General Theory of Employment, Interest, and Money na inilathala noong 1936.
John Maynard Keynes

           Sinaliksik ni Keynes ang dahilan ng krisis ng paghina ng ekonomiya ng bansa noong panahon ng "great depression" noong 1930.

          Ayon kay Keynes, hindi laging mabisa ang pamilihan sa pagsagot sa lahat ng suliranin ng ekonomiya ng isang bansa. Ayon sa kaniya, maaring hindi maging sapat ang pamumuhunan sa isang ekonomiya upang patuloy na paunlarin ito.

          Maaaring mabigyan ng solusyon ang suliranin kung ang pamahalaan ay makikialam sa ptimamagitan ng tamang alituntunin sa pananalapi at pinansiyal.

         Binigyang-pansin din Keynes na ang paggastos ng pamahalaan o pagbabawas ng buwis ay magbubunga ng tiis at trabaho na siyang magpapalago sa kabuuang ekonomiya ng isang bansa.

Thorstein Veblen
Estados Unidos, 1857-1929

Isa sa nangungunang Institutionalists, siya ay pinakamahusay para sa kanyang teorya ng "hayag na pagkonsumo". Ayon ka Veblen, laging may kontrahan sa pagitan ng mga negosyante at mga mamamayan sa pamamagitan ng nagsasabi na ang lipunan ay palaging may salungatan sa pagitan ng umiiral na kaugalian (existing norms) at bagong mga kaugalian na ginawa na likas na sa ugali ng tao na manipulahin at alamin ang tungkol sa pisikal na mundo kung saan namin umiiral.







Irving Fisher
Estados Unidos, 1867-1947

Sa kanyang mga akda, malinaw na gumamit siya ng “statistical data” upang ipaliwanag ang kanyang mga pag-aaral sa ekonomiya.
Irving Fisher
.
Francios Quensnay  1694 – 1774

           Tinaguriang Confucius ng Europa. Kabilang siya sa mga pangkat ng Physiocrats – naniniwala sa kahalagahan ng kalikasan o mga klase ng yaman ng bansa (Rule of Nature) sa pag-unlad ng bansa.
Quesnay
            Siya ay may-akda ng Tableau Economique (Economic Table) noong 1758, na tumatalakay sa pagdaloy ng mga mahahalagang salik ng produksyon ng mga produkto at serbisyo sa iba’ ibang sector ng ekonomiya; ayon dito, upangf magkaroon ng balance o ekwilibriyo sa ekonomiya, kailangang gamitin ng wasto ang likas na ayaman ng isang bansa upang umunlad.

           Physiocrats VS Merkantilista, tinuligsa ng mga merkantilista na naniniwala sa kapangyarihan ng mahahalagang metal tulad ng ginto at pilak upang mapaunlad at maisulong ang ekonomiya ng bansa; naniniwala din ang mga merkantilista na ang pagakakaroon ng maraming ginto at pilak ang magiging daan sa pagyaman ng bansa

Lahat ng mga ekonomista ay nakapagbigay ng konbtribusyon sa pag-aaral ng ekonomiya.

KASAYSAYAN NG EKONOMIKS

LEARNING STRAND
Naipapamalas ng mag-aaral ang kaalaman sa kasaysayan ng ekonomiks sa pamamagitan ng:

  1. Pagtutulay ang kasaysayan ng ekonomiks
  2. Pagbibigay puna sa pag-unlad ng ekonomiks mula sa pagiging payak hanggang sa makabagong pamumuhay ng tao
  3. Pagsusulat ng kritisismo ukol sa kasalukuyang kalagayan ng sistemang pangkabuhayan ng mga Pilipino
BIG IDEAS

  1. Nagkaroon ng mga sistemang pangkabuhayan sa iba't ibang panahon.
  2. Masasabi na ang sistemang pangkabuhayan noon ay nagmula sa payak hanggang sa makabagong pamumuhay ng tao.
  3.  Nagkaroon din ng pagbabago at pag-angat ng mga/gawaing pangkabuhayan sa paglipas ng panahon.

Pangangaso at Pangingisda

·         Ang mga sinaunang tao ay umaasa lamang sa mga likas na yamang nakikita lamang sa kanilang paligid.

·         Ang pangangaso at pangingisda ang isa sa mga pinagkukunan ng ibuhayan noong unang panahon kung kailan ang mga pangangailangan ng tao ay kakaunti lang.

·         Ang kanilang pagkain ay nakabase lamang sa paghuhuli ng hayop at mga isda na nakikita sa karagatan.

·         Walang tiyak na tirahan o walang permanenteng tirahan ang mga kaya sa yungib sila humihimpil.

·         Ang mga balat ng hayop na kanilang nahuhuli ang sisilbing damit o pambalot sa kanilang katawan.

·         Dahil sa payak lamang ang kanilang buhay, masasabi na walang alitang pangkabuhayan ang bawat tribu. Sa panahong ito natuklasan ng tao ang kahalagahan ng paggamit ng apoy.   Natuklasan din nila na ang apoy ang nagbibigay ng liwanag, init, at panakot sa mga mababangis na hayop. Dito din sumibol ang kahalagahan ng pamilya. Sa panahong ito namumuhay ang pamilya sa pamamagitan ng pag-aalaga ng hayop na kanilang napakikinabangan.

Pagpapastol

·         Sa panahong ito nagsimula ang mga tao ng pag-aalaga ng mga hayop na makatutulong sa kanilang ikinabubuhay.

·          Kahit na may yamang mapagkukunan sa kalikasan, natuto ang mga tao na magpastol o mag-alaga ng hayop.

·         Nagkaroon na rin ng pagpapalitan ng produkto o barter tulad ng pagkain, mahahalagang bato, at iba pang kagamitang likhang-tao.

Pagtatanim

·         Sa panahong ito natututong manirahan ng matagal ang tao sa isang lugar. Nalaman nila ang kahalagahan ng pag-aalaga ng hayop na maaaring makatulong sa kanilang kabuhayan.


·         Bukod sa natutuhan nila ang pag-aalaga ng hayop ay may magandang dulot sa tao, natutuhan din nila ang pagtatanim ng halamanang pagkain. Sa pamamagitan nito, nalaman nila ang kahalagahan ng lupa, at natututo silang ipalit ang labis na ani sa mga iba nilang pang-araw-araw na pangangailangan.

Paggawa sa Kamay

·         Sa panahong ito nagsimula ang tao ng gumawa ng produkto sa pamamagitan ng paggamit ng kamay sa tulong ng mga maliliit na kagamitan.

·         Ang mga gawain ay pinaghati-hatian ng naaayon sa kakayahan at kaalaman ng mga manggagawa. Dahil dito nagkaroon ng mga samahan ng mga manggagawa at lumawak ang kalakalan.

·         Umunlad din ang negosyo at industriya kasabay ng pagtaas ng bilang ng tao.

·         Lumaganap ang paggamit ng salapi sa pamilihan sa panahong ito

Industriyal

·         Sa panahong ito nagkaroon ng pagbabago sa pamamaraan ng produksiyon dahil sa paggamit ng mga makina at pagpapatayo ng mga pabrika noong ika-18 siglo. Tinawag itong Rebolusyong Industriyal.

·         Nagsimula ang paggamit ng iba't ibang makinarya upang makabuo ng produkto na naging dahilan ng pagtaas at pagbilis ng produksiyon.

·         Nagkaroon din ng pagpapalitan ng mga produkto sa pagitan rig iba't ibang bansa. Nanguna ang mga kanluraning bansa sa gawaing ito.

·         Nakilala rin ang mga makapangyarihang bansa na nanguna sa paggawa ng mga produkto sa pamamagitan ng paggamit ng mga makina.

·         Sa kasalukuyan, ang mga makinarya at teknolohiya ay patuloy na ginagamit upang makatulong sa paglikha ng ng mga produkto.

·         Ngunit magpahanggang ngayon, may lugar na ang mga gawain ay hindi pa rin gumagamit ng mga makabagong teknolohiya.Ang mga lugar na ito ay matatagpuan sa mga malalayong lugar tulad ng mga tagong probinsiya ng Pilipinas.